Jaki jest wpływ ciemnej tetrady osobowości na orientację polityczną i ekstremizm? Badania
Czy ciemna tetrada osobowości i orientacja polityczna są ze sobą powiązane? Czy narcyzm, machiawelizm i psychopatia idą w parze z prawicowymi poglądami oraz ekstremizmem politycznym? Badania przeprowadzone przez Tobiasa Greitemeyera i Borisa Duspara nie pozostawiają złudzeń.
Czym jest ciemna tetrada osobowości?
W psychologii funkcjonuje określenie ciemnej tetrady osobowości. W 2002 roku Paulhus i Williams pisali o ciemnej lub mrocznej triadzie, w której uwzględniono takie cechy osobowości jak narcyzm, machiawelizm oraz psychopatię. Narcyzm przejawia się w silnej samoidealizacji oraz dewaluacji otoczenia (która służy jednostce podniesieniu własnej samooceny) oraz z ciągłą potrzebą bycia podziwianym i szanowanym. Machiawelizm kojarzony jest z mizantropią, cynizmem, brakiem empatii oraz głównie z manipulacją. Z kolei psychopatia to bezduszność, pycha, nieposzanowanie społecznych zasad oraz brak odczuwania strachu. W kolejnych latach Buckels i Charbol zaproponowali, by do ciemnej triady dodać jeszcze jeden wymiar – codzienny sadyzm, przejawiający się potrzebą krzywdzenia innych oraz czerpaniem z tego przyjemności.
Zobacz: Dlaczego tak często dotykamy się po twarzy? Jak działa samoukojenie?
Czy ciemna tetrada wpływa na orientację polityczną? Co mówią badania?
Dotychczasowe badania na ten temat prowadzono w krajach, w których dominujące były partie centrowe. Jedno z nich, przeprowadzone w USA wykazało, że narcyzm i psychopatia powiązane są z konserwatyzmem politycznym, kiedy machiawelizm wiązał się z niskim poziomem liberalizmu (Jonason, 2014). Cechy mrocznej triady idą również w parze z konserwatywnymi poglądami na temat kary śmierci, homoseksualnych małżeństw, postrzeganiem zagrożenia spowodowanym przez obcą grupę oraz negatywnym nastawieniem do imigrantów (Arvan, 2013; Hodson, 2009). Ciemna triada okazała się być również związana ze społeczną dominacją, uprzedzeniami oraz dyskryminacją (Jones i Figueredo, 2013). Machiawelizm z kolei korelował z prawicowym autorytaryzmem (Jonason, 2015).
Jednak furtka do poszerzenia wiedzy na ten temat otworzyła się w 2016 roku w Austrii, kiedy to po raz pierwszy od II wojny światowej do walki o prezydencki stołek stanęło dwóch kandydatów – Alexander Van der Bellen z Partii Zielonych, czyli reprezentant lewicy oraz Norbert Hofer, kandydat z Partii Wolności Austrii reprezentujący prawicową orientację. Dla Tobiasa Greitemeyera i Borisa Duspara był to moment, by postawić sobie pytanie: „Jaki jest wpływ ciemnej tetrady osobowości na orientację polityczną i ekstremizm?” oraz udzielić na nie odpowiedzi.
Zobacz: Głos a osobowość – co mówi o Tobie Twój głos? Zobacz badania
Badacze mieli idealną grupę badawczą – prezydentem mógł zostać kandydat z lewicy albo prawicy. Jednocześnie założyli, że ciemna tetrada będzie pozytywnie skorelowana z prawicową orientacją polityczną i ekstremizmem politycznym. W badaniach udział wzięło 675 obywateli Austrii – 411 mężczyzn oraz 264 kobiety. Zmiennymi były płeć, wiek, wykształcenie, religijność i miesięczne dochody. Orientację polityczną mierzono w skali od 1 do 11, przy czym 1 odpowiadało poglądom lewicowym, 6 centrowym, 11 prawicowym. 53% badanych oddało swój głos na Van der Bellena, 40,7% na Hofera, a 6% z badanych nie oddało głosu na żadnego z kandydatów. Dodajmy, że prezydentem został Van der Bellen.
By sprawdzić poziom ciemnej tetrady wykorzystano kwestionariusz oceniający narcyzm, machiawelizm oraz psychopatię. Badani musieli ocenić, na ile zgadzają się z danymi stwierdzeniami badającymi:
– wymiar narcyzmu:
„Ludzie postrzegają mnie jako naturalnego przywódcę.”
„Nalegam, by uzyskiwać należący się mi szacunek.”
– wymiar machiawelizmu:
„Lubię używać sprytnej manipulacji, by postawić na swoim.”
„Upewniam się, że moje plany przyniosą korzyści mi, a nie innym.”
– wymiar psychopatii:
„Lubię mścić się na władzy.”
„Ludzie, którzy ze mną zadzierają, zawsze tego żałują”.
– wymiar codziennego sadyzmu:
„Nigdy nie znudzi mi się wywieranie presji na innych ludziach.”
„Zraniłbym kogoś, jeśli oznaczałoby to, że będę mieć kontrolę.”
W jaki sposób cechy ciemnej tetrady korelują z ekstremizmem i orientacją polityczną?
Badacze uzyskali wynik zgodny ze swoimi założeniami. Narcyzm, machiawelizm oraz psychopatia okazały się być pozytywnie powiązane z orientacją polityczną. Osoby głosujące na Hofera miały wyższe wyniki w ciemnej tetradzie niż wyborcy Van der Bellena, co wskazuje na to, że cechy te idą w parze z prawicowymi poglądami. Narcyzm i psychopatia z kolei wiążą się z politycznym ekstremizmem.
Panowie uzyskali wyższe wyniki w orientacji prawicowej oraz częściej niż panie wykazywali cechy ciemnej tetrady. Wiek uczestników okazał się być ujemnie powiązany z prawicową orientacją polityczną oraz cechami tetrady. Osoby religijnie częściej opowiadały się za prawicą i machiawelizmem, gdy osoby niereligijne uzyskały wyższe wyniki w ekstremizmie politycznym. Mieszkańcy miast uzyskali wyższe wyniki w wymiarze narcyzmu i codziennego sadyzmu. Z kolei wyborcy Hofera mieli niższy poziom wykształcenia niż wyborcy Van der Bellena. Dochód okazał się być ujemnie powiązany z machiawelizmem oraz psychopatią.
Podsumowując, badanie wykazało, że istnieje zależność między cechami ciemnej tetrady, a prawicową postawą polityczną. Machiawelizm okazał się mieć tutaj dominujący wpływ. Jako że wiąże się z mizantropią i tendencjami antyspołecznymi łatwo połączyć go z antyimigranckimi i antyislamskimi postulatami głoszonymi przez Austriacką Partię Wolności. Narcyzm i psychopatia silniej wiązały się z ekstremizmem politycznym, co może wynikać z silnego skupienia się takich jednostek na własnym interesie oraz lekceważeniu potrzeb innych osób – wszak mała empatia lub jej brak wyjaśnia, dlaczego takie osoby nie widzą innych i jednocześnie czują się przez nich niedoceniane.
Warto jeszcze dodać, że wyborcy Hofera mieli wyższe wyniki w ciemnej tetradzie niż wyborcy Van der Bellena, który choć prezentował lewicowe poglądy, uznawany był za bardziej umiarkowanego politycznie kandydata niż Hofer. Ten odbierany był przez społeczeństwo jako postać dosyć skrajna w głoszonych przez siebie poglądach. Dlatego też Van der Bellen zyskał poparcie nie tylko zwolenników Partii Zielonych, ale i liderów oraz wyborców centrolewicowych, socjaldemokratycznych i centroprawicowych partii austriackich.
Diana Nowek
Jestem profilerem behawioralnym oraz badaczem komunikacji niewerbalnej. Od wielu lat prowadzę firmę szkoleniowo-doradczą o nazwie Institute of Nonverbal Communication, w ramach której prowadzę badania z użyciem technologii biosensorycznych.