12 grudnia, 2020

Profilowanie Behawioralne

Czy można sprofilować człowieka z wyglądu i z zachowania? Na ile pomocna jest analiza behawioralna? Odpowiem trochę przewrotnie na podstawie swojego doświadczenia.

Wyobraź sobie, ze jesteś na lotnisku i widzisz mężczyznę z dziećmi. Po czym poznasz, że nie wygląda na prawdziwego rodzica, a dzieci mogą niedobrowolnie przekraczać granice?

Lub widzisz setkę ludzi – migrantów schodzących na ląd z łodzi lub pontonu – po czym poznasz, kto dowodził przemytem ludzi?

Następnie przesłuchujesz człowieka podejrzanego o pedofilię. Na co w jego przypadku zwracasz uwagę? Jak kontrolujesz swoją pogardę w stosunku do podejrzanego?

Potem obserwujesz grupę młodych dziewczyn z afrykańskiego kontynentu i podejrzewasz, że mogły być ofiarą nielegalnego handlu ludźmi i nielegalnego przekroczenia granicy UE. Proponujesz im, żeby usiadły, one jednak odmawiają i stoją przez cały czas, gdy są przepytywane i mają sprawdzane dokumenty. Co to może oznaczać?

Co nie oznacza, że są w stanie bazować wyłącznie na mowie ciała, czy tzw. analizie behawioralnej. Potrzebują głównie „twardej” wiedzy związanej z fałszowaniem dokumentów, znajomością geografii i języków, rozróżnianiem kultur i ich zwyczajów.

Odmienne kultury szczególnie utrudniają tzw. detekcję kłamstwa poprzez analizę behawioralną. Kończąc kursy z przesłuchań w USA lub Europie, nie jest się przygotowanym na całkowicie odmienny styl zachowań ludzi z całego świata.

Dlaczego? Ponieważ różne kultury różnie kłamią. W wielu krajach afrykańskich kłamanie jest inaczej rozumiane, płynna jest granica pomiędzy prawdą a wyobraźnią. Jeżeli robi się coś dla dobra rodziny, wioski – nawet w sposób nielegalny – jest to powód do dumy. Więc wtedy kłamanie jest czymś pożądanym i dobrym i nie podlega znanym nam regułom.

Kluczowa jest również wiedza o „trickach” czy znaczeniach stosowanych przez przemytników. Dla przykładu:

– kobiety i dziewczynki szmuglowane do Europy są odpowiednio znakowane. Te przeznaczone na przymusowe małżeństwa są inaczej znakowane niż kobiety, które mają trafić do burdeli lub na ulicę czy te do niewolniczej pracy. Wypalane są im np. blizny, mają konkretny tatuaż lub kolor bransoletki.

Także, jak sami widzicie profilowanie behawioralne nie składa się jedynie z wiedzy o mowie ciała. Jest ona jedną ze składowych, która może być pomocna, ale nie gwarantuje sukcesu. Natomiast zmysł obserwacji i wytrenowana intuicja pomagają widzieć więcej. Trening z analizy behawioralnej podnosi wskaźniki skuteczności o 10-20%.

Ktoś z 20-letnim stażem będzie lepiej czytał kandydatów niż rekruter z 3-letnim stażem. Intuicja na pewne zachowania wyostrza się, a zbieranie doświadczeń ze spotkań z ludźmi powiększa bazę schematów – łatwiej wtedy wyciągać wnioski.

Wracając do naszej grupy dziewczyn, które nie usiadły w trakcie przesłuchań.

Uwaga, odpowiedź na pytanie „dlaczego” jest drastyczna.

Nastolatki, które chcą odbyć podróż z Afryki do Europy, rzadko kiedy mają tysiące euro, aby opłacić przemytnika. Opłacają więc te tysiące kilometrów swoim ciałem.  Zazwyczaj nie wiedzą, że 1 klient będzie miał wartość 1 dolara. Nie mają szans na zmianę decyzji po drodze, więc do Europy docierają w tragicznym stanie fizycznym i psychicznym, mając dopiero 15 lat, czasem mniej. Na miejscu okazuje się, że nie będą pracować jako fryzjerki – dalej będą prostytutkami na ulicach np. Paryża. Ale już za 30 euro.

Na koniec, mała prośba do Was – zwracajcie uwagę na swoje odczucia w stosunku do ludzi. Nie trzeba przechodzić treningów z analizy behawioralnej, jesteśmy wyposażeni w systemy ostrzegania i zauważania „niespójności” w zachowaniach innych. Często nie potrafimy tego nazwać, nie wiemy skąd to się bierze, ale jeśli przy kimś (szczególnie mało znanym):

– czujesz spadek energii

– chce ci się spać

– czujesz się gorzej, gorszy, mniej wartościowi

– czujesz się winni

– odczuwasz wstyd lub zażenowanie

– czujesz dyskomfort, lęk, napięcie, stres

To należy zachować dystans i dać sobie czas na weryfikację danej osoby. Najlepiej zapytać kilka osób postronnych o zdanie.

Dla własnego zdrowia i komfortu!

Diana Nowek

Jestem profilerem behawioralnym oraz badaczem komunikacji niewerbalnej. Od wielu lat prowadzę firmę szkoleniowo-doradczą o nazwie Institute of Nonverbal Communication, w ramach której prowadzę badania z użyciem technologii biosensorycznych.