Brak empatii, przytłumienie stanów afektywnych, bezduszność, nieumiejętność tworzenia więzi, skłonność do manipulacji – to zaledwie kilka cech, dzięki którym można rozpoznać psychopatę. Ale dodajmy na wstępie, że nie jest to łatwe zadanie, bowiem osoby z tym zaburzeniem wydają się czasem czarujące, a fakt, że nie doświadczają wyrzutów sumienia wypływa dopiero po jakimś czasie.

Psychopaci wzbudzają w społeczeństwie pewną fascynację, jednak dla klinicystów są prawdziwą udręką, ponieważ zaburzenie to jest oporne na leczenie, a to z kolei bywa nieraz obligatoryjne, jeśli np. odbywa się w zakładzie karnym. Szacuje się, że około 1% mężczyzn i 0,3-0,7% kobiet na świecie można zaliczyć do grona psychopatów. Co przyczynia się do powstania cech psychopatycznych? Jakie są objawy psychopatii i jak rozpoznać psychopatę?

Jak rozpoznać psychopatę?

Specjaliści korzystają ze specjalnej 20-stopniowej Skali Hare Psychopathy Checklist, na której można znaleźć cechy jak brak empatii, patologiczne kłamstwo czy impulsywność. Każda z cech oceniana jest w skali od 0-2, przy czym zero odnosi się do kompletnego braku zastosowania, a 2 zaznacza się, jeśli w pełni odnosi się do badanej jednostki. Dla przykładu Ted Bundy zdobył w tym teście 39 punktów, a psychopatia diagnozowana jest od 30.

Listę kontrolą stworzył w latach 70. Robert Hare. Można znaleźć na niej cechy jak:

– swoboda wypowiedzi i powierzchowny urok,

– wysokie poczucie własnej wartości,

– potrzeba stymulacji i skłonność do nudy,

– patologiczne kłamstwo,

– oszustwo i manipulacja,

– brak wyrzutów sumienia lub poczucia winy,

– zmniejszone reakcje emocjonalne,

– bezduszność i brak empatii,

– pasożytniczy styl życia,

– słaba kontrola behawioralna,

– rozwiązłość seksualna,

– problemy behawioralne,

– brak realistycznych, długoterminowych celów,

– impulsywność,

– nieodpowiedzialność,

– niebranie odpowiedzialności za własne czyny,

– krótkotrwałe związki,

– przestępczość nieletnich,

– cofnięcie warunkowego zwolnienia z więzienia,

– popełnianie różnych przestępstw.

Zobacz: Mowa ciała zdradza psychopatę?

Jakie są przyczyny psychopatii?

Co sprawia, że człowiek staje się psychopatą? Cechy psychopatyczne kształtują się pod wpływem genetyki, ale nie tylko. Naukowcy z pewnością zaobserwowali nietypowe funkcjonalnie niektórych obszarów w mózgu u psychopatów – np. w ciele migdałowatym, ale mają jeszcze wiele do odkrycia zarówno w temacie biologicznych, jak i środowiskowych przyczyn psychopatii.

Czy psychopatę można leczyć?

Czy terapia psychopatii jest skuteczna? Niestety, to zaburzenie osobowości należy do trudniejszych w leczeniu. Dzieje się tak, ponieważ psychopaci są nie tylko bezduszni i pozbawieni empatii, ale i nie odczuwają poczucia winy, zatem brakuje im motywacji do zmiany. Jeśli nie widzą swoich błędów, to dlaczego mieliby pracować nad zmianą siebie?

Zobacz: Na czym polega psychopatyczna struktura osobowości w ujęciu Lowena?

Czym różni się psychopata od socjopaty?

Sporo osób myli lub łączy terminy psychopatia z socjopatią, jednak występują między nimi subtelne różnice. Oczywiście jednostki te łączy antyspołeczne zachowanie, ale nie są one tożsame. Socjopatia idzie w parze z tendencjami antyspołecznymi, które są wynikiem czynników społecznych lub środowiskowych. Przyczyn psychopatii z kolei upatruje się w czynnikach genetycznych.

Dla niektórych psychopata jest także synonimem przestępcy, jednak choć wiele osób słusznie przebywających w zakładach karnych zostało zdiagnozowanych pod kątem psychopatii, są i tacy, którzy tego zaburzenia nie posiadają. Przypomnijmy, że cechy psychopaty jak impulsywność, poczucie bezkarności, brak empatii i wyrzutów sumienia sprawiają, że człowiek przekracza granice i krzywdzi innych, jednak nie można tutaj generalizować. Nie wszyscy psychopaci są zabójcami i nie wszyscy zabójcy są psychopatami. Szacuje się, że około 1/4 zabójców cierpi na zaburzenia psychopatyczne.

Źródło: https://www.psychologytoday.com/us/basics/psychopathy

Diana Nowek

Jestem profilerem behawioralnym oraz badaczem komunikacji niewerbalnej. Od wielu lat prowadzę firmę szkoleniowo-doradczą o nazwie Institute of Nonverbal Communication, w ramach której prowadzę badania z użyciem technologii biosensorycznych.