Inwazja Rosji na Ukrainę szokuje swoją brutalnością, ale i skłania do postawienia pewnego pytania – jak to jest możliwe, by przywódca kraju mógł być tak wrogi i podejmować tak destrukcyjne decyzje. Cóż, wydaje się, że nie po raz pierwszy przez ambicje i decyzje jednego przywódcy cierpią miliony niewinnych ludzi. Jaki jest związek między wojnami, władzą polityczną a zaburzeniami osobowości?

Związek między wojną a zaburzeniami psychicznymi przywódców

Wojna to idealny przykład tego, jak zaburzenia psychiczne wpływają na władzę i odwrotnie. Lord Action, brytyjski historyk i polityk mawiał: „władza deprawuje, a władza absolutna deprawuje absolutnie”. To zdanie nie uwzględnia jednak jednego czynnika – władza przyciąga ludzi, którzy już są skorumpowani, a ta ich cecha pogłębia się jeszcze bardziej gdy władzę osiągną.

Steve Taylor, wykładowca psychologii na Leeds Beckett University przyznaje, że wiele specjalistów lubi łączyć określone zaburzenia psychiczne z tematem władzy, jednak on sam preferuje podejście wykorzystujące ciemną triadę, czyli połączenie określonych cech  i zaburzeń. Ciemna triada łączy w sobie psychopatię, narcyzm i makiawelizm. Osoby z ciemną triadą pragną władzy, pozycji i zwykle osiągają je dzięki swoim manipulacyjnym umiejętnościom. A brak empatii i sumienia skutecznie pomaga im w ich zamiarach. Podobnie jak oszukiwanie i wykorzystywanie innych. Nierzadko też są jednostkami charyzmatycznymi i czarującymi, co pozwala im na zdobycie poparcia osób, którym imponuje pewność siebie i zdecydowanie.

Taylor wychodzi z założenia, że niektóre pełne cierpienia dzieje z historii ludzkości, które miały miejsce od XX wieku były spowodowane właśnie przez przywódców spod ciemnej triady. Mowa o Stalinie, Hitlerze, Mao Zedongu, Mussolinim, generale Franco, Pol Pocie, Saddamie Husajnie czy Kaddafim. Ci przywódcy zadali własnym narodom ogromne cierpienie, głód i śmierć.

Zobacz: Gestykulacja u polityków – jak poznać, że chcą dominować nad otoczeniem?

Dlaczego jednostki z ciemną triadą stają się przywódcami?

Rządy jednostek z ciemną triadą można traktować jako przedłużenie zaburzeń ich osobowości. Przykładowo jedną z cech ciemnej triady jest wieczna chęć posiadania. Takie osoby odczuwają bardzo głębokie poczucie wewnętrznego braku, co popycha je w stronę nieustannego poszukiwania jeszcze większej władzy, bogactwa, sławy i sukcesu. Właśnie dlatego stają się liderami.

W przypadku przywódców politycznych są to nacjonaliści mający obsesję na punkcie prestiżu swojego narodu. Obiecują obywatelom świetlaną przyszłość, w której cały naród odzyskuje utracony prestiż. Stosują nawiązania do mitologicznej przeszłości, kiedy państwo posiadało te wszystkie cechy, jednak utraciło je na przestrzeni dziejów. W swoim nacjonalistycznym ferworze widzą siebie rywalizujących z innymi narodami i oczywiście tę rywalizację wygrywają. Uparcie twierdzą, że są samowystarczalni. Właśnie stąd bierze się ich nastawiona na ekspansję polityka. Czują się uprawnieni do posiadania większego terytorium, odbijania innym narodów ziemi, które kiedyś wchodziły w skład ich imperium. Tak zrobił Hitler i tak samo postępuje teraz Putin.

Zobacz: Czego dowiesz się z mowy ciała Zełenskiego i Putina?

Destrukcja liderów z ciemną triadą

Nieograniczone pragnienie posiadania władzy czyni przywódców z ciemną triadą dyktatorami. Chcą budować obraz siebie jako niezwyciężonych i twardych, co czynią poprzez ograniczenie prawa innych ludzi np. poprzez stosowanie coraz bardziej surowych kar. Siebie z kolei często postrzegają jako strażników tradycji.

Jednak to tylko maska. To pozorne poczucie wyższości bierze się z poczucia niższości. Osoby z ciemną triadą w gruncie rzeczy są niepewne, nie potrafią znieść sprzeciwu i krytyki. Stosując kary i dyktaturę ograniczają innym możliwość podważenia ich zdania. Jako że nie są w stanie tolerować i zrozumieć, że ktoś może mieć zdanie inne niż oni, otaczają się gronem osób schlebiających im na każdym kroku – na najbliższych ludzi wybierają lizusów. To właśnie przez swoją wrażliwość na możliwość posiadania zdania innego niż ich własne ograniczają działalność mediów i stosują propagandę. W gruncie rzeczy robią to wszystko, by uchronić swoje kruche ego. Strumień bezpośredniej krytyki byłby dla nich wręcz zabójczy.

Wbrew pozorom, przywódców z ciemną triadą przepełnia destrukcja. Są tak oderwani od rzeczywistości i odczuwają tak głębokie poczucie braku, że jedyne co widzą w otaczającym ich świecie to wrogość. Żyjąc z takim nastawieniem mają misję spowodowania chaosu na świecie, zabijania ludzi, bombardowania krajów, niszczenia instytucji czy środowiska. Bywa że celowo wydają rozkazy po to, by wyrządzać krzywdy i poczuć przez to władzę.

Zobacz: Psychologia dłoni – dlaczego warto patrzeć, na to, którą ręką gestykulują politycy?

Patokracja w krajach rządzonych przez przywódców z ciemną triadą

Jak zostało to zauważone wcześniej, przywódcy spod ciemnej triady nigdy nie pracują sami. W momencie dojścia do władzy, szybko rezygnują ze współpracy z osobami odpowiedzialnymi i moralnymi. Na ich miejsce rekrutują lizusów i innych swoich popleczników oraz również osoby z mroczną triadą. Wówczas rząd staje się – jak to nazywa Andrzej Lobaczewski – patokracją. Rządzą tylko jednostki z zaburzeniami osobowości.

Zdaniem Steve’a Taylora powyższe czynniki dobrze wyjaśniają działania Putina. Nie można ich zrozumieć w żaden racjonalny sposób, ale spojrzenie na sytuację poprzez pryzmat ciemnej triady nieco rozjaśnia jego intencje. Zdaniem Lobaczewskiego wszystkie patokracje prędzej czy później zawodzą, ponieważ brutalność i brak moralności establishmentu nie są podzielane przez społeczeństwo. Miejmy zatem nadzieję, że w tym przypadku nastąpi to szybciej niż później.

Źródło: https://www.psychologytoday.com/us/blog/out-the-darkness/202203/the-danger-dark-triad-leaders

Diana Nowek

Jestem profilerem behawioralnym oraz badaczem komunikacji niewerbalnej. Od wielu lat prowadzę firmę szkoleniowo-doradczą o nazwie Institute of Nonverbal Communication, w ramach której prowadzę badania z użyciem technologii biosensorycznych.