Jesteśmy dalej w temacie analizy bioenergetycznej Alexandra Lowena. W ramach przypomnienia – ten psychiatra i psychoterapeuta wyszedł z założenia, że ciało i umysł są ze sobą nierozerwalnie związane, zatem wewnętrzne konflikty manifestują się w postawie ciała i ogólnym wyglądzie sylwetki. Badacz wyróżnił 5 typów sylwetek i połączył je z właściwymi dla nich strukturami osobowościowymi:
– strukturę masochistyczną,
– strukturę oralną, którą omówimy dzisiaj,
– strukturę schizoidalną,
– strukturę sztywną,
– strukturę psychopatyczną.

Na czym polega oralna struktura osobowości?

Jako oralną Lowen określa strukturę charakteru, która zawiera wiele cech charakterystycznych dla oralnego okresu życia, czyli niemowlęctwa. Cechy te to silne uczucie zależności, lgnięcie do innych, obniżona agresywność i odczuwanie wewnętrznej potrzeby, aby być przytulanym, trzymanym na rękach i doznawać troskliwej opieki. Owe cechy wskazują na brak zaspokojenia potrzeb okresu niemowlęctwa oraz wyrażają stopień zafiksowania na tym poziomie rozwoju. U pewnych osób tendencje oralne maskowane są przez świadomie przystosowane do tego celu postawy kompensacyjne. Niektóre więc osoby z tą strukturą wykazują przesadną niezależność, która, będąc spoiwem osobowości, pęka jednak pod wpływem silniejszego stresu. Kluczowym doświadczeniem osób o oralnej strukturze charakteru była deprywacja (izolacja, pozbawienie), podczas gdy u osób o strukturze schizoidalnej doświadczeniem takim było odrzucenie.

Jakie zdaniem Alexandra Lowena są bioenergetyczne uwarunkowania struktury oralnej?

Jakie fizyczne właściwości mają sylwetki osób z oralną strukturą osobowości?

Ciało wykazuje tendencję do wydłużenia i szczupłości, odpowiadając tym samym, typowi ektomorficznemu w klasyfikacji Sheldona. Różni się od ciała osoby o strukturze schizoidalnej tym, że nie jest w tak silnym skurczu. System mięśniowy jest słabo rozwinięty, lecz nie tak kruchy jak w ciele osoby schizoidalnej. Niedorozwój najlepiej widoczny jest w umięśnieniu rąk i nóg. Długie, wrzecionowate nogi są typowe dla tej struktury charakteru. Również stopy są cienkie i wąskie. Nogi sprawiają wrażenie, jakby nie były zdolne utrzymać ciała. Kolana są na ogół zablokowane, by dzięki usztywnieniu zapewnić dodatkową podporę. Ciało wykazuje skłonność do załamań, częściowo z powodu słabości systemu mięśniowego. Mamy tu zawsze fizyczne oznaki niedojrzałości. Na przykład miednica może być mniejsza niż normalnie — tak u mężczyzn jak i u kobiet. Często występuje również zanik owłosienia. U niektórych kobiet cały proces rozwoju jest zahamowany, co nadaje ich ciałom dziecięcy wygląd. Oddychanie jest płytkie ze względu na niski poziom energetyczny osobowości. Deprywacja na poziomie oralnym obniżyła siłę odruchu ssania — prawidłowe oddychanie zaś opiera się właśnie na zdolności do zasysania powietrza.

Jakie psychiczne korelaty są właściwe dla oralnej struktury osobowości?

Osoba o oralnej strukturze charakteru ma trudności ze staniem na własnych nogach — dosłownie i w przenośni. Ma skłonność do tego, by opierać się na innych lub przywierać do nich. Jednakże, o czym wspomniano wcześniej, tendencja ta może być maskowana przez postawę przesadnej niezależności. Owo kurczowe trzymanie się innych ma swój wyraz w niezdolności do przebywania samemu. Występuje tu nadmierna potrzeba kontaktu z ludźmi, z ich ciepłem i wsparciem.

Osoba oralna cierpi z powodu wewnętrznego uczucia pustki. Wciąż oczekuje od innych „napełnienia”, chociaż może zachowywać się tak, jak gdyby to ona spełniała ich pragnienia. Wewnętrzna pustka odzwierciedla stłumienie silnych uczuć tęsknoty, które — gdyby zostały wyrażone — doprowadziłyby do głębokiego płaczu (szlochu) i pełniejszej respiracji. W związku z niskim poziomem energii osoba o charakterze oralnym poddana jest silnym wahaniom nastroju — od depresji aż po stan uniesienia. Tendencja do depresji jest często związana z cechami oralnymi w osobowości. Kolejną typową cechą oralną jest przekonanie, że „to” mu się należy. „Świat powinien o mnie zadbać” — myśl ta dobrze wyraża postawę, która wywodzi się z doświadczenia deprywacji.

Czynniki etiologiczne i historyczne w oralnej strukturze osobowości?

Wczesna deprywacja może być spowodowana przez rzeczywistą utratę kochającej i podtrzymującej matki w związku z jej śmiercią, chorobą, czy też nieobecnością wynikłą z konieczności pracy. Poza tym również matka, która cierpi na depresję, jest dla dziecka psychicznie niedostępna. Przeszłość często ujawnia przyspieszony rozwój, wcześniejszą niż normalnie naukę chodzenia i mowy. Lowen wyjaśnia to jako próbę przezwyciężenia uczucia utraty poprzez stawanie się niezależnym.

Inne, częste doświadczenia zawodu pojawiają się we wczesnym dzieciństwie wówczas, gdy dziecko sięga po kontakt, ciepło i wsparcie w stronę ojca lub rodzeństwa. Takie rozczarowania mogą pozostawić w osobowości uczucie żalu. Charakterystyczne dla tej struktury charakteru są epizody depresyjne w późnym dzieciństwie i wczesnej młodości. Dziecko oralne nie wykazuje jednak cech zachowania autystycznego, typowego dla struktury schizoidalnej. Należy zwrócić uwagę, że występowanie schizoidalnych składników w osobowości oralnej jest możliwe w takim samym stopniu, jak obecność elementów oralnych w strukturze schizoidalnej.

Diana Nowek

Jestem profilerem behawioralnym oraz badaczem komunikacji niewerbalnej. Od wielu lat prowadzę firmę szkoleniowo-doradczą o nazwie Institute of Nonverbal Communication, w ramach której prowadzę badania z użyciem technologii biosensorycznych.