Dlaczego mamy trudności w odczytaniu emocji innych osób?
Wydaje się, że ostatnie pandemiczne lata niosące za sobą konieczność noszenia maseczek są najlepszym wyjaśnieniem tego, dlaczego mamy trudności w odczytywaniu emocji innych osób. Badania pokazują, że same oczy to za mało, abyśmy odkryli emocjonalny stan rozmówcy. A emocje i ich odczytywanie – jak na złość – są niezębne w budowaniu satysfakcjonujących relacji społecznych.
Jakie są wyzwania w czytaniu emocji?
Odczytywanie emocji z ludzkiej mimiki bywa zadaniem niełatwym także w okresie bez pandemii. Nawet eksperci z zakresu informatyki mieli problem z opracowaniem algorytmu odczytującego ekspresję twarzy. Dlaczego? Reakcje mimiczne, choć są wrodzone i automatyczne, przeciętny człowiek często myli się w ich interpretacji lub jest ich nieświadomy. Ponadto bardzo ważną rolę odgrywa tutaj fakt, że interpretujemy cudzą mimikę w oparciu o swoją perspektywę, co wprowadza jeszcze większy zamęt w interpretowaniu cudzych uczuć.
Trudności w odczytywaniu emocji wynikają także z braku możliwości spoglądania na twarz w całej jej okazałości. I choć tutaj na myśl od razu przychodzą maseczki, sytuację podobnie utrudniają okulary przeciwsłoneczne czy dystans dzielący nas od rozmówcy. Badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Wisconsin wykazało, że dzieci mają problem z identyfikacją ekspresji, kiedy twarz jest częściowo przysłonięta. Poprawnie identyfikowali smutek jedynie w 28%, złość w 27% i strach w 18%.
Zobacz: Różnice kulturowe w mowie ciała, o których powinieneś wiedzieć
Jak poprawnie odczytywać emocje?
Dlaczego poprawne odczytywanie emocji innych ludzi jest tak ważne? Pomaga poczuć empatię i adekwatnie odnosić się do otoczenia. Dzięki temu możliwe jest budowanie relacji społecznych, które mają ogromny wpływ na nasze samopoczucie. Badania przeprowadzone w Baskijskim Centre on Cognition, Brain, and Language pokazały, że podczas rozmów ludzie odzwierciedlają swoje fale mózgowe. Zatem powiedzenie „nadawanie na tych samych falach” nabiera teraz nowego znaczenia. Co więcej, badania z Uniwersytetu w Wisconsin dowiodły, że odzwierciedleniu ulega także nasza mimika, co pomaga w identyfikowaniu się z uczuciami innych osób. Nie da się ukryć, że każdy z nas pragnie relacji interpersonalnych.
Co wpływa na umiejętność odczytywania emocji?
A co wpływa na umiejętność odczytywania czyichś emocji? Zgodnie z badaniami z Northwest University zdolność do szybkiego rozpoznawania emocji leży w naszych genach. Przy czym zaznaczmy, że samo słowo „szybkość” jest tutaj kluczowe, ponieważ im szybciej pokazujemy mimikę, tym też szybciej odczytujemy ją z twarzy innych osób.
Nie da się ukryć, że znaczenie w odczytywaniu emocji ma również płeć. Kobiety są w tej kwestii lepsze od panów. Nie można także pominąć aspektu kulturowego. Badania przeprowadzone przez Uniwersytet Alberta w Montrealu wykazały, że w kulturach skoncentrowanych na kontroli emocji tak, jak ma to miejsce choćby w Japonii, ludzie mają tendencję do patrzenia sobie w oczy i szukania w nich emocji! Z kolei w kulturach zachodnich rozmówcy skupiają się sobie na ustach i to z ich ruchu chcą interpretować uczucia.
Zobacz: Dlaczego tak często dotykamy się po twarzy? Jak działa samoukojenie?
Łatwiejsze do zrozumienia z pewnością są emocje pozytywne np. uśmiech. Jednak i za nim kryje się dosyć ciekawa zależność. Naukowcy z Uniwersytetu z Zachodniego Ontario dowiedli, że osoby, które śmieją się częściej są odbierane jako starsze niż są w rzeczywistości. Ma to związek z faktem, że w momencie, kiedy twarz się uśmiecha, wokół oczu tworzą się zmarszczki. Jednak rachunek jest tutaj prosty – uśmiechać się warto, nawet jeśli grozi do dodaniem do metryki kilku fikcyjnych lat. W końcu chyba ważniejsze jest to, że będziemy odbierani jako sympatyczni. Uśmiechnięci ludzie są także bardziej lubiani i skłania to innych do nawiązania z nimi głębszych relacji.
Choć umiejętność czytania czyjejś mimiki nie należy do najłatwiejszych, jest kilka wskazówek, które mogą pomóc w tej niełatwej sztuce. W tym celu warto stosować odzwierciedlenie (np. „Wydaje mi się, że jest Ci bardzo smutno”), pytać o słuszność swoich założeń (np. „Dobrze mi się wydaje, że dzisiaj masz obniżony nastrój?”), mówić o własnych doświadczeniach i emocjach.
Chęć budowania i utrzymywania relacji tkwi w naszym DNA, nawet introwertycy potrzebują kilku bliskich im osób, dlatego warto ułatwić sobie kontakty społeczne poprzez umiejętne czytanie sygnałów płynących od innych osób oraz pokonywanie trudności w odczytywaniu emocji.
Diana Nowek
Jestem profilerem behawioralnym oraz badaczem komunikacji niewerbalnej. Od wielu lat prowadzę firmę szkoleniowo-doradczą o nazwie Institute of Nonverbal Communication, w ramach której prowadzę badania z użyciem technologii biosensorycznych.